شناسایی و تراکم جوامع ساکن سازه‌های مصنوعی سواحل هندیجان

این مطالعه به منظور بررسی ساختار جمعیتی وابسته به زیستگاههای مصنوعی احداث شده در سواحل هندیجان واقع در جنوب شرقی خلیج فارس انجام شد. نمونه‌های موجودات چسبنده به صورت فصلی از بهار تا زمستان 1388 از یک ایستگاه در محل سازه‌های قدیمی (D) و سه ایستگاه در محل سازه‌های جدید (A, B, C) انتخاب شد. نمونه‌برداری به‌طور تصادفی و با استفاده از کوادرت با ابعاد 25 سانتی‌متر از طریق غواصی انجام شد. در طول دوره مطالعاتی (یک‌ سال) روی سازه‌ها، 59 گونه از موجودات چسبنده بر روی سازه متعلق به 13 گروه جانوری شناسایی شده که از این تعداد 9 گونه به مرجانها، 8 گونه به اسفنجها، 7 گونه شکم‌پا و 8 گونه دو‌کفه‌ای،‌ 4 گونه به کرمها و 17 گونه به سخت‌پوستان اختصاص داشت. در سازه‌های مصنوعی بررسی شده از نظر بیوماس غالبیت با مرجانهای نرم بوده که بیش از 92 درصد از پوشش زنده را به خود اختصاص داده‌است و گونه غالب .Plumarella sp و از نظر فراوانی بیشترین درصد متعلق به گونه .Pisidia sp از خرچنگهای غیرحقیقی می‌باشد. طبق نتایج آنالیز MDS) Multipel Dimention Similarity) مشخص شد ایستگاههای مختلف بر اساس در صد شباهت (با استفاده از شاخص شباهت Bray Curtis) در فصول مختلف اختلافاتی را بر اساس بیوماس گونه‌های مختلف شناسایی شده نشان می‌دهند. در آنالیز خوشه‌ای که بر اساس میانگین بیوماس گونه‌ها در فصول مختلف انجام شده است، سازه قدیم D در سطح 55 درصد، سازه B در سطح 75 درصد و سازه‌های A و C در سطح 80 درصد تشابه از یکدیگر متمایز شده‌اند. در این مطالعه خرچنگهای Anomura مخصوصاً گونه .Pisidia sp دارای فراوانی زیادی بخصوص در ایستگاه A و D (سازه قدیم) هستند که در مطالعات قبلی دارای حضور کمی بوده‌اند. همچنین انواعی از مرجانها از جمله .Dendronephthya sp.، Sarcophyton sp و .Lobophyllia sp برای اولین بار بر روی سازه قدیم (D) مشاهده شده‌اند و گونه‌هایی از قبیل کرمهای پرتار، نرمتنان، برخی سخت‌پوستان و خارتنان نسبت به مطالعات قبلی دارای حضور بسیار کمتری بوده‌اند که با توجه به نتایج به‌دست آمده می‌توان عنوان کرد که در طول زمان اجتماعات سازه‌ها تغییر کرده‌است. همچنین بر اساس نتایج حاصل از مطالعه ساختار جمعیتی سازه‌ها، بین ایستگاهها اختلاف معنی‌دار وجود نداشته که می‌تواند به علت تشابه در ویژگیهای ساختاری از جمله شیب بستر و عمر سازه‌ها باشد. طبق نتایج به‌دست آمده میانگین فراوانی کل در فصل بهار با سایر فصول اختلاف معنی‌دار داشته و بیشتر از سایر فصول بوده‌است که می‌تواند ناشی از فاکتورهای زیستی از جمله سیکل زندگی و فصول تولیدمثلی موجودات باشد. در مطالعه اخیر با افزایش بیوماس اجتماعات روی سازه‌ها افزایش بیوماس ماهیان را در مراحل بعد توالی می‌توان انتظار داشت. این بسترها فشار روی بسترهای طبیعی رو به زوال در منطقه را کاهش داده و سبب بازسازی مجدد این زیستگاه‌ها می‌گردد.